Toon hoe wetenschap werkt

Weten hoe wetenschap werkt (de Nature Of Science of kortweg NOS) maakt wetenschap toegankelijker voor alle kinderen. Sekse maakt geen verschil, fouten maken mag, kennis evolueert en groeit én jij kan er deel van uit maken. Dit didactisch principe toont waar je aandacht aan kan besteden wanneer je bezig bent met wetenschap of erover praat.

Principe uitgelicht

Verschillende wetenschappers hebben kenmerken van NOS gedefinieerd (dé kenmerken van NOS bestaan dus niet). We gebruiken 7 NOS kenmerken (Akkerson, 2011). Ook geven we, waar onderzocht, kort aan waar de uitdagingen liggen voor het onderwijs (Akkerson, 2011).

Kinderen hebben het foute idee dat creativiteit enkel nuttig is voor artiesten maar niet voor wetenschappers (die leren volgens hen bij door op te zoeken)

⇒ Het is zinvol om activiteiten te doen met kinderen waarin ze ontdekken dat bijvoorbeeld bij het opstellen van hypotheses best wel wat creativiteit komt kijken en dit te benoemen in een gesprek.

 


ID: block_62061478e7614

  • Kinderen hebben het foute idee dat wetenschappelijke kennis onveranderlijk is. Ze beseffen niet dat het iets is dat groeit en dat je door nieuwe observaties en nieuwe onderzoeken komt tot nieuwe inzichten. Dit betekent dus ook dat sommige inzichten nu fout kunnen zijn.
  • Wat we nu weten is de best mogelijke verklaring en steunt op bewijzen, het is dus betrouwbaar.
  • Sommige dingen weten we niet (bv. hoe het paargedrag van dino’s eruit zag) en misschien komen we het nooit te weten.

⇒ Hen dit laten beseffen draagt bij aan de onderzoekende houding waarbij kritisch zijn en dingen in vraag stellen belangrijke kenmerken zijn.


ID: block_620614d0e7615

Dit betekent dat het steunt op bewijsmateriaal. Dit bewijsmateriaal wordt verzameld door experimenten en observaties. Deze data worden geanalyseerd en op basis daarvan worden hypotheses bevestigd of weerlegd.

⇒ Door onderzoek te doen met kinderen kunnen we het inzicht hierin vergroten.


ID: block_6206152ce7616

  • Het trekken van conclusies (of misschien is gevolgtrekkingen wel een adequater woord) uit observaties blijkt niet eenvoudig te zijn voor kinderen.

⇒ Het is belangrijk om kinderen conclusies te leren trekken uit observaties (wat kan je hier nu uit besluiten?).

⇒ Het is belangrijk dat ze het verschil zien tussen observaties en besluiten.

Wanneer we bijvoorbeeld voetafdrukken van dino’s zien dan kunnen we daar bepaalde besluiten uit trekken over de poten van dino’s, hun gewicht,…We hoeven dus niet alles te zien (de poten van dino’s kunnen we nooit zien of we kunnen ze niet op een weegschaal zetten) om er toch iets over te weten te komen.


ID: block_62061561e7617

De sociale en culturele context bepalen mee welke vragen, methodes en zelfs de interpretaties de wetenschappers gebruiken. De vele onderzoeken naar klimaatsopwarming hebben te maken met de context waarin we leven. Anderzijds beïnvloedt wetenschappelijk kennis de maatschappij.

 


ID: block_620615c8e7618

Wetenschappers kijken vanuit hun eigen achtergrond naar dingen. Daardoor kunnen wetenschappers vanuit dezelfde observaties verschillende conclusies trekken. Ook dit inzicht kunnen we stimuleren.


ID: block_620615fde7619

Wetten beschrijven bepaalde patronen in de wereld (bv. E=mc2). Theorieën zoeken verklaringen van deze patronen (bv. de evolutietheorie die onder andere steunt op de wetten van Mendel).


ID: block_62061620e761a

Wat toont onderzoek

  • Ook in de basisschoolkinderen kunnen kinderen leren over NOS (Akkerson, 2011).
  • De eerste vier aspecten van NOS worden het best verworven na activiteiten om ze te ondersteunen.
  • Het is niet nodig specifieke lessen rond dit thema te geven maar in de nabespreking hieraan aandacht besteden krijgen kinderen een beter zich krijgen op hoe wetenschap werkt. In een tijdperk waarin de WHO antivaxers uitroept tot de grootste bedreiging van de wereldgezondheid en de discussie met creationisten weer oplaait is het belangrijk om kinderen te leren hoe wetenschap werkt.

Didactische tips en voorbeelden

Start bijvoorbeeld met het werken rond observeren en conclusies trekken waarbij kinderen multisensorieel (met alle zintuigen) leren waarnemen. Daaruit volgt al snel inzicht op vlak van het empirische karakter van wetenschap. Door dit zelf te doen, ervaren ze dat (hun) wetenschappelijke kennis evolueert. Daarna kan overgegaan worden naar inzichten in verband met meer abstracte NOS aspecten (5 tot 7).


ID: block_6143426d963ef

Deze bestaat uit volgende stappen.

  1. Introductieactiviteiten: dit kan een klasgesprek zijn over een kenmerk van NOS, eventueel op basis van ervaringen uit eerder uitgevoerde experimenten. Ook kan de leerkracht vertellen over een eerder uitgevoerd onderzoek of wat hij zelf ontdekt heeft waarbij hij het nadenken over de kenmerken van NOS illustreert (modeling).
  2. Zelf onderzoek doen: zo ervaren kinderen hoe wetenschap werkt.
  3. Debriefing: Deze fase is essentieel! We voeren een gesprek over het onderzoek. Welke aspecten van NOS kwamen we tegen in dit onderzoek? Weet je na het onderzoek meer dan ervoor? Hoe zijn we tot bepaalde conclusies gekomen? Hoe komen wetenschappers tot bepaalde conclusies? Kan het dat we onze besluiten toch nog moeten verfijnen? Wanneer zouden we dit moeten doen? Moest je creatief zijn? In welke fase?…

ID: block_6143428b963f0

  • Boulez, S., Hulsen, K., Mennes F. & Pools, K. De basis, wetenschappen en techniek voor de basisschool. Acco.
  • De Lange, J., DePoorter, J., Strubbe, K. & Van Landeghem, J. (2018). Perspectieven. https://bigideasgreatscience.wordpress.com/perspectieven/
  • Stichting leerplanontwikkeling (z.j.). Denkwijzen. https://www.slo.nl/thema/vakspecifieke-thema/natuur-techniek/kennisbasis/denkwijzen/

ID: block_6143434b963f5

  • Akerson, Valarie & Buck, Gayle & Borgerding, Lisa & Nargund-Joshi, Vanashri & Weiland, Ingrid. (2011). The Importance of Teaching and Learning Nature of Science in the Early Childhood Years. Journal of Science Education and Technology. 20.
  • Akerson, Valarie & Weiland, Ingrid & Pongsanon, Khemmawadee & Nargund, Vanashri. (2010). Evidence-based Strategies for Teaching Nature of Science to Young Children. Journal of Kırşehir Education. 11 via https://www.researchgate.net/publication/260229030_Evidence-based_Strategies_for_Teaching_Nature_of_Science_to_Young_Children/citation/download
  • Big Ideas of science education. (z.j.). https://thescienceteacher.co.uk/big-ideas/
  • Boulez, S., Hulsen, K., Mennes F. & Pools, K. De basis, wetenschappen en techniek voor de basisschool. Acco.
  • De Lange, J., DePoorter, J., Strubbe, K. & Van Landeghem, J. (2018). Perspectieven. https://bigideasgreatscience.wordpress.com/perspectieven/
  • Stichting leerplanontwikkeling (z.j.). Denkwijzen. https://www.slo.nl/thema/vakspecifieke-thema/natuur-techniek/kennisbasis/denkwijzen/
     

ID: block_61434356963f6